drie zondagen over het boek Spreuken
Het boek Spreuken wordt wel eens getypeerd als een bundeltje tegeltjeswijsheden. Een boek vol tweeregelige gezegden en levenslessen die prachtig op een tegeltje zouden passen. Met al die wijsheden van 31 hoofdstukken op tegeltjes zou je een imposante toren, misschien zelfs wel een stevige kerk kunnen bouwen. Wijsheid die staat als een huis.
Hoe mooi dat bouwwerk wellicht ook zou zijn, het is niet in de geest van het boek Spreuken. Want in dat boek is eerder sprake van een zoektocht dan van zeker weten. De talloze zegswijzen spreken elkaar zo nu en dan ook tegen. Het indrukwekkende van het boek Spreuken is niet dat daar nu eens alles duidelijk op een rij staat, zodat je je de rest van je leven geen vragen meer hoeft te stellen. Het boek is geschreven vanuit levenservaring.
En het is niet God die de mensen influistert wat hoognodig gezegd moet worden. De woorden gaan van mens tot mens, van vader op zoon, van generatie naar generatie. Maar de basis is: ‘ontzag voor de Levende is het begin van alle wijsheid’. Het begint, zoals steeds, bij de Tora. Spreuken probeert de Tora een plek te geven in de dagelijkse werkelijkheid.
Wijsheid is een vrouw. Dat is niet typisch voor het boek Spreuken, want Sofia en Sapientia zijn ook vrouwelijke woorden. Maar in het boek Spreuken wordt Vrouwe Wijsheid ten tonele gevoerd. Zij is de vrouwelijke kant van de Levende, heeft samen met de Levende hemel en aarde geschapen en is samen met de Levende nog steeds bij de aarde en de mensen op scheppende wijze betrokken.
Zondag 9 februari – Wijsheid als de geest van de Levende
Vrouwe Wijsheid doet haar oproep aan alle mensen. Gebruik je gezond verstand, doe geen domme en dwaze dingen. Het is geen oproep tot een vroom leven, veel bidden of veel in de Schrift lezen. Vrouwe Wijsheid roept op tot een bewust leven.
Lezing uit Spreuken 8
Overweging: Gerard Swüste
Zondag 16 februari – Het loflied op Vrouwe Wijsheid
Dit is de bekendste passage uit het boek Spreuken. Ook hier: Wijsheid is puur praktisch. Het gaat om wijs handelen. Dan ontstaat er een soort hemel op aarde waar alles in balans is. Dit is een wijsheid die gelukkig maakt.
Lezing: Spreuken 31: 10-31
Overweging: Eva Martens
Zondag 23 februari – Hoe God met Wijsheid hemel en aarde schiep
Een speels en ontroerend stukje theologie. Het heeft in de loop van eeuwen heel wat discussie opgeroepen. Maar het sluit helemaal aan bij Genesis 1:27: ‘En God schiep de mens als zijn beeld; als het beeld van God schiep hij hen; mannelijk en vrouwelijk schiep hij hen.’ God heeft hemel en aarde met Wijsheid geschapen. Het is aan de mens om, als beeld van God, met Wijsheid met die schepping om te gaan.
Lezing: Spreuken 8:22-36
Overweging: Judith van der Wel
Volg ons op