Pinksteren is het feest van de geest. Die geest is vloeiend en ongrijpbaar, zeker ook in Bijbelse teksten. Er is nogal wat theologie aan te pas gekomen om de rol van de Geest te verhelderen. Misschien zijn we wat geest is op het spoor als we creativiteit hervinden, enthousiasme aanboren. Als verrassende verbindingen toch mogelijk blijken en verschillen worden erkend overbrugd.
Zo verleidt Pinksteren ons grensgangers te worden, niet te verstarren in wie we zijn en wat we geloven – zoals zo gauw gebeurt. In die zin staat de geest voor het diepste en mooiste, het goddelijke dat deze wereld als schepping en ook ons bezielt.
Er is veel te (her)ontdekken, ook in geloof en theologie en daarmee ook in onszelf. Alleen al het Christendom door de eeuwen heen, van verschillende plaatsen, tijden en tradities, herbergt enorme diversiteit. Oude thema’s, zoals de Drie-eenheid, die stoffig zijn geworden of duister, kunnen oplichten en (nieuwe) betekenis krijgen. De Geest beweegt ons om oude schema’s te doorbreken en nieuwe stemmen te integreren, onderweg naar het visioen van bevrijding voor de hele schepping.
In deze serie kiezen vier voorgangers een theoloog, of zelfs meerdere, die hen uitdaagt en op nieuwe wegen zet.
Zondag 9 juni: Pinksterzondag: Tot we samen zijn
Lezing: Johannes 14 en 16
Overweging door Henk Hillenaar
De heilige geest: het is dat stukje God in ieder van ons. De heilige geest op haar best is schepper van nieuwe, bevrijdende waarheid en daarmee ook vreugde onder mensen. Die geest van vernieuwing geeft ons vrijheid om onbevangen en in openheid verschillende tradities en levensbeschouwingen te leren kennen. Niet angstig, alsof een ander perspectief het onze zou bedreigen, maar in het vertrouwen dat we zullen doorgaan tot we samen zijn.
Zondag 16 juni, Trinitatis: Drie voor de prijs van één
Lezing: Genesis 1 en Dionysius de Areopagiet (fragmenten)
Overweging door Juut Meijer
Al rond de 5e eeuw beschreef Dionysius de Areopagiet hoe de ene God zich uitstort in alle leven. Hij maakte hiërarchische stelsels waarin hemelse wezens en engelen afdalen in het leven zoals wij dat op aarde waarnemen en ervaren.
In onze huidige tijd zijn er ook theologen die vermoeden dat God met alle dingen en alle leven verweven is, zoals Catherine Keller en de Russisch Orthodoxe theoloog Zizioulas. De beweging is een andere en minder top-down maar de gedachte dat alle leven vervuld is van een goddelijke betrokkenheid en toch zo veelsoortig is, blijft. Zo groeit theologie die teruggrijpt op de meest oude concepten en tegelijkertijd hedendaagse ontwikkelingen serieus neemt.
Zondag 23 juni: Moed tot waarheid – Michel Foucault
Lezing: Psalm 139 en Esther Naomi Perquin
Overweging door Annewieke Vroom
De Franse filosoof Michel Foucault (Poitiers,1926 – Parijs,1984) is een opvallende keuze in een serie over wereldtheologen. Foucault zocht niet naar theos (God), maar naar sophia (wijsheid).Hij onderzocht niet de Bijbelse teksten, maar vooral de Griekse en wijsgerige.
De theologie wordt veel rijker door ook de blik van buiten toe te laten en actief te betrekken.
In Foucaults analyse van teksten aan de bakermat van de Europese cultuur vinden we een zoektocht omtrent de vraag: hoe probeert de mens het leven op een waardige manier te leven, in een wereld van macht en uitsluiting?
In de serie colleges, gegeven aan het College de France in de twee jaar voor hij stierf, onderzoekt hij Griekse teksten over de moed tot waarheid (parrhesia). Een ‘waarheidsspreker’ is iemand die de waarheid spreekt en belichaamt, ‘zelfs als hij zichzelf en de relatie met de ander ermee op het spel zet’. Je denkt vanzelf aan verhalen over Jezus, die er toch niet bepaald om heen draaide in zijn onderwijs.
Foucault analyseert kritisch de vroegchristelijke verbastering of verandering van dit waarheidsspreken. In de laatste alinea van het laatste college dat hij in zijn leven zou geven, stelt Foucault deze vraag: is daar een waarachtig leven vanuit de mens zelf opgegeven als een onmogelijk ideaal? Een kritische vraag die een beginpunt geeft deze zondag.
Tijdens deze dienst zal een kind gedoopt worden.
Zondag 30 juni, lichaam en G/geest
Lezing: Ezechiel 37
Overweging door Janneke Stegeman
Marcella Althaus-Reid was een provocatieve Latijns-Amerikaanse theologe. Ze heeft lichamelijkheid en seksualiteit een plek gegeven in de bevrijdingstheologie. Zij stelde de geest voor als een vloeibare en erotische kracht. ‘Geest’ staat niet tegenover ‘lichaam’, zoals soms in de theologie. Marcella Althaus-Reid wilde mensen en theologie bevrijden van benauwende en soms ook schadelijke visies op ons gelovige lichaam. De Geest nodigt ons juist uit thuis te zijn in ons lichaam, daagt ons uit de incarnatie van God op nieuwe manieren te ervaren.
Volg ons op