In de zomer waaieren we een beetje uit, en wijken af van het vaste stramien. De diensten in Juli en augustus richten we dan ook wat anders in dan in de rest van het jaar. Het accent ligt meer op de lezingen en de voorgangers geven daarop een kort commentaar.

Zondag 3 juli: GEEN EMMER VULLEN, MAAR EEN VUUR ONTSTEKEN
Commentaar: Colet van der Ven

De joodse hoogleraar historische pedagogiek Lea Dasberg gold als een fenomeen. Glansrijk wonnen haar betogen van de vaak onleesbare, taaie, abstracte verhandelingen van haar collegae. Het kleinhouden van kinderen beschouwde ze als een gruwel. Een slechte manier van grootbrengen die zich uiteindelijk keert tegen het kind omdat het weerloos en naïef de wereld wordt ingestuurd. Haar pedagogische alternatief maakte furore. Over het bezielde en bezielende denken

Zondag 10 juli: DE VOLGENDE TOON IS (VAN) GOD
Commentaar: Arjan Broers en Jan Kortie

Als je zingt, móet je déze toon wel vertrouwen. Daarna komt een volgende, van God weet waar. Stembevrijder Jan Kortie maakte er zijn levenswerk van, en ook deze zomerviering, samen met Arjan Broers. Over Bert die vals zong en de blinde Bartimeüs die schreeuwde. En over waarom we moeten blijven zingen dat de steppe zal bloeien, enthousiast. Dat betekent: in God zijn.

Zondag 17 juli: ‘WEGGAAN KUN JE BESCHRIJVEN ALS EEN SOORT VAN BLIJVEN’
Commentaar: Geeske Hovingh

Een zomerdienst over de dood. Kan dat wel? Maar loodzwaar hoeft het niet te zijn en Uitgeverij Plint heeft de mooiste gedichten over dit onderwerp verzameld in de bundel: ‘Dood gewoon gaan hemelen.’ We lezen er een paar en maken ruimte voor verdriet, reflectie en troost.

Zondag 24 juli: MEEVLIEGEN MET JONA
Commentaar: Gerhard Scholte

Zijn naam betekent ‘duif’.
Hij had een vredesduif kunnen zijn,
maar zijn vrome eigendunk maakt hem tot een brutale stadsduif.
Zijn verbeten boodschap in het grote Ninive,
klinkt als een moderne dreigtweet:
‘Nog veertig dagen, en jullie gaan eraan!’
Hoe kan het toch dat overtuigd zijn van eigen gelijk
zoveel wraakzucht teweegbrengt?!
Jona dus, ter leering ende vermaeck!

Zondag 31 juli: RUMI
Commentaar: Henk Hillenaar

In de zomerdienst van 7 augustus lezen we een aantal teksten van de dertiende-eeuwse Perzische dichter Rumi : één van de meest geliefde dichter van de gehele Islam en, vertaald in vele talen, momenteel één van de meest gelezen dichters ter wereld. Hij bezingt in alle toonaarden de liefde, waarin hij de aanwezigheid van het goddelijke herkent. Bij Rumi gaan menselijke liefde en goddelijke liefde naadloos in elkaar over : ‘Kijk met liefde’ zei hij, ‘en alles wordt licht.’

Zondag 7 augustus: VERBEELDING – informatie volgt
Commentaar: Désanne van Brederode

Zondag 14 augustus: HET FEEST VAN MRS. DALLOWAY
Commentaar: Judith van der Wel

Na meerdere lockdowns voelen veel mensen niet alleen opluchting om elkaar weer te zien, maar ook ongemak. Vooral jongeren hebben er moeite mee om opnieuw hun weg te vinden in de maatschappij. In Mrs. Dalloway (1925) beschrijft Virginia Woolf hoe een vrouw, net na het einde van de Eerste Wereldoorlog en de Spaanse griepepidemie, weer voor het eerst een feest organiseert. Dit zet haar aan het denken over al die mensen die met hun meningen en hun manier van doen haar leven mee hebben gevormd. Een verhaal over verbondenheid en vervreemding.

Zondag 21 augustus: ALSOF IEMAND ME BIJ NAAM GEROEPEN HEEFT
Commentaar: Gerard Swüste

Er zijn momenten waarop je jezelf, je bestemming, wat je wil met je leven, ineens duidelijk voor ogen ziet. We lezen een gedicht van H.C. ten Berge bij wie zo’n moment letterlijk komt aangewaaid en een fragment van Ton van der Stap over mystiek.

Zondag 28 augustus: TROOST
Commentaar: Bettine Siertsema

Eind vorig jaar, in de donkere decemberdagen – we zaten nog midden in de Coronacrisis – verscheen de Nederlandse vertaling van het boek Troost. Als licht in donkere tijden van de Canadese politicus en schrijver Michael Ignatieff. In 17 hoofdstukken laat Ignatieff in chronologische volgorde zien hoe en waar denkers en schrijvers in de westerse wereld troost gezocht hebben, van de oudheid tot onze eigen tijd, van de psalmen tot Václav Havel. Marieke Lucas Rijneveld begint haar recente bundel Komijnsplitsers met het gedicht ‘Troostzoekers’. Hebben wij, moderne troostzoekers, wat aan de antwoorden die die denkers uit verleden en heden gevonden hebben, omdat verdriet en troost nu eenmaal van alle tijden zijn? Of leggen wij onze eigen accenten?

In de geest van Pinksteren

Met Pinksteren vieren we dat ons de Geest geschonken is, dat mensen elkaar plots verstaan in verschillende talen. Een schrikbarende of verrassende ervaring. Vertrouwen op de geest is een houding van openheid, van ontvankelijk leven.

In deze serie gaan we in de leer bij mensen die hierin voorbeelden kunnen zijn, bij hun ervaring als ‘grensganger’. Liturgie wordt daarmee een oefenplaats, waarin we die beweging van ontvankelijker worden verkennen en onze eigen ervaringen daarmee verzamelen. We zoeken naar de ervaring van verbondenheid en verschil, de ervaring van de ontmoeting, waarin zich iets groters opent, waar de dialoog vanuit oprechte interesse gevoerd kan worden.

5 juni: Pinksteren
Lezing: Handelingen 2 & ‘Een parel in Gods ogen’ Henri Nouwen
Overweging door Eva Martens

De voorloper van het Pinksterfeest, het Joodse Sjavoe’ot, het Wekenfeest, is oorspronkelijk een oogstfeest, een feest van dankbaarheid voor wat ons geschonken is. Dankbaarheid is misschien wel de snelste weg naar ontvankelijkheid en naar ware ontmoeting. Hoe kunnen we deze houding oefenen in een wereld waarin prangende crises een beroep op ons doen, waarin verwarring en vervreemding onze dagelijkse realiteit voortdurend binnentreden? Deze zondag is de liturgie een oefenruimte voor het overschrijden van grenzen, tussen ons, in onszelf en tussen onszelf en het heilige.
In deze viering worden twee kinderen gedoopt.

12 juni : Verdwalen
Lezing: Johannes 21:1-13
Overweging door Leontien Dekker

Veel wetenschappelijke ontdekkingen zijn het gevolg van serendipiteit: toevallige ontdekkingen. Is dat toeval of speelt er nog iets anders mee? Is ontvankelijk leven iets actiefs of eerder het resultaat van iets ‘nalaten’? Zijn we in deze moderne tijd meer dan ooit verwijderd van het ontvankelijke en zullen we dus nieuwe rituelen moeten bedenken om ontvankelijk te kunnen leven ?

19 juni: De cultuurshock kwam op de terugweg
Lezingen uit de psalmen en de Hindoe mystiek
Overweging door Juut Meijer

Globalisering lijkt de mogelijkheid elkaar te verstaan over onze taalgrenzen heen steeds dichterbij te brengen. En verrassender dan dat: ondanks enorme culturele verschillen ontdekken we soms ook herkenningspunten. De worstelingen met het eigen gelijk, de vaste beelden waarmee we leven en zekerheid zoeken – ze blijken even oud als het besef van de illusie daarvan. Vandaag een voorbeeld van ontvankelijk leven uit de Indiase cultuur. De 9^e-eeuwse mystiek van Manikka Vacagar.

26 juni: Door de wereld ga ik en vraag…
Lezing: Genesis 11:31 – 12: 6 en een fragment uit ‘Uit liefde voor de Islam’
Overweging door Marcel Elsenaar

Wegtrekken uit het vertrouwde, en daarin open, aanwezig, aanspreekbaar zijn. Kunnen we dat? Onze levensloop wordt vaak mee bepaald door toevallige ontmoetingen en de keuzes om in te gaan op een stem die roept. Onze gids op deze weg is Paolo dall’Oglio sj, die koos voor een leven in het Syrische klooster Deir Mar Moussa en daar een oecumenische en interreligieuze gemeenschap stichtte. Hij reikt ons een paar inzichten aan voor een leven vanuit de dialoog. Laten we die eens uitproberen.

Vrijheid is een van de meest belangrijke en betwiste woorden van de laatste jaren en heeft de afgelopen maand een pijnlijk actuele lading gekregen.
De joods-Russische filosoof Isaiah Berlin muntte de klassiek geworden begrippen ‘positieve’ en ‘negatieve‘ vrijheid. Met positieve vrijheid – vrij zijn om – bedoelt Berlin dat mensen meester over zichzelf zijn, welbewust besluiten kunnen nemen en autonoom zijn in die zin dat zij zich zelf begrenzingen kunnen opleggen. Daartegenover staat de negatieve vrijheid – vrij zijn van -de afwezigheid van dwang door andere mensen, ook wel het ‘schadeprincipe’ genoemd. Alles mag, zo lang een ander er geen schade van ondervindt.

Het Bijbelse vrijheidsbegrip is radicaler, activistischer: het gaat over de verantwoordelijkheid die mensen hebben om – in navolging van hun God- elkaar te bevrijden uit alle denkbare vormen van onderdrukking. In deze serie onderzoeken we aan de hand van verschillende filosofen én verhalen van Bijbelse schrijvers enkele aspecten van het vrijheidsbegrip.

24 april: Over liturgie- oefenen in vrijheid
Lezing: Johannes 21: 1-14
Overweging door Erik Borgman

Vrij ben je niet vanzelf. Volgens de interpretatie van de eerste vijf Bijbelboeken door rabbi Jonathan Sacks doet het volk Israël er na de Uittocht uit Egypte veertig jaar over om in de woestijn de vrijheid te leren. We moeten leren dat, zoals Willem Jan Otten het in zijn boek Zondagmorgen verwoordt, wij na Pasen Christus ‘overal zullen weten, in het uur van onze dood, in de hele schepping, tot het einde van de tijd, overal is de Mensenzoon, behalve in zijn graf’. Dat God alles omgeeft en doortrekt, daarmee oefenen wij in de liturgie.

1 mei: Over innerlijke vrijheid
Lezing: Exodus 3: 7-14
Overweging door Colet van der Ven

Betekent innerlijke vrijheid je overgeven aan het leven, aan datgene wat je overkomt? Of betekent het juist dat je je los maakt van de omstandigheden en de volledige verantwoordelijkheid op je neemt voor je eigen doen en laten? Of is innerlijke vrijheid dat je ontstijgt aan dat eigenmachtige denken? Verkenning van een begrip aan de hand van drie filosofen en de bijbel.

8 mei: Over vrijheid in onvrijheid
Lezing: Psalm 37: 1-11, 37-40
Overweging door Bettine Siertsema

Als je in onvrijheid moet leven, in gevangenschap of onder de voortdurende dreiging van bombardementen en geweld is vrijheid een droom, een hoop, misschien een wenkend perspectief dat je inspireert en op de been houdt. Want wat zou het méér kunnen zijn, wanneer alle keuzemogelijkheden je uit handen zijn geslagen? En toch, ook als je niet eens meer de keuze hebt wat je zult aantrekken, wat je zult eten, hoe je je tijd zal besteden, ook dan blijft er nog iets van vrijheid over, zo blijkt uit memoires van concentratiekampgevangenen.

15 mei: Over vrijheid en lichamelijkheid
Lezing Marcus 1: 40-45
Overweging door Marcel Elsenaar

Succes en populariteit vragen er om dat je fit en aantrekkelijk bent. Als je ziek bent, afhankelijker wordt, dan heb je opeens geen plek meer in dat maatschappelijk verhaal. Kun je dan geen vrijheid genieten als je lichamelijk beperkt bent?  Dat is lastig in onze cultuur, die door filosoof Byung-chul Han wordt aangemerkt als een palliatieve samenleving. Pijn heeft daarin geen betekenis, is alleen een hindernis. We verkennen zijn gedachtewereld. Daarnaast gaan we ook te rade bij Bieke Vandekerckhove. Zij kreeg op haar negentiende ALS en moest al haar toekomstvisioenen opgeven. En toch vond zij een nieuwe vrijheid. Gaan daarover ook Bijbelse verhalen over genezing?

22 mei: Over de vrijheid van het spel (kinderdienst)
Lezing Richteren 6 – 8 (fragm.)
Overweging door Eva Martens

Om te kunnen spelen in vrijheid heeft een kind grond nodig en grenzen. Dan ontstaat er een eigen ruimte die met het kind groeit en groter wordt. Is dat bij volwassenen niet net zo? Goed beschouwd is een viering ook een spel, volgens historicus Johan Huizinga het heiligste spel dat er is. Vandaag ervaren we daar iets van, met kinderen én met grote mensen.
Deze dienst wordt voorbereid door de kinderen en de Kinderwerkgroep.

29 mei, Hemelvaart: Over vrijheid, crisis en verantwoordelijkheid
Lezing Handelingen 1: 1-14 en Galaten 5 (fragm.)
Overweging door Germain Creyghton

Onze vrijheid is in crisis. Het optimisme van de afgelopen decennia over een vrijheid die zich vanzelf verbreidt, in een alom communicerende wereld waarin ‘de meeste mensen deugen’, wordt gelogenstraft door een wereldwijde pandemie, een onontwijkbare klimaatcrisis, een brute oorlog aan de rand van Europa en zelfs door ondermijning van rechtsstaat en democratie in het ‘vrije westen’ zelf. Wat gebeurt er? En wat te doen?
We vieren deze zondag Hemelvaart: dat Jezus na zijn leven, sterven en opstanding weer opgenomen wordt in het mysterie dat we God noemen. Kan dit voor ons, als leerlingen die in verwarring achterblijven, een inspirerende oproep zijn tot het waarmaken van een nieuwe vrijheid – in verantwoordelijkheid?